Thúc đẩy sử dụng VLXKN: Cần thay đổi thói quen

Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Trần Nam cho biết, mỗi năm cả nước sản xuất, tiêu thụ 22 tỷ viên gạch quy tiêu chuẩn và con số này lên đến 40 tỷ viên vào  năm 2020. Trong khi đó, để sản xuất gạch đất sét nung thì phải sử dụng nguyên liệu chủ yếu từ đất nông nghiệp, đất ruộng.


Nếu sản xuất 1 tỷ viên gạch đất sét nung phải dùng đến 1,5 triệu m3 đất, tương đương 75 ha, độ sâu khai thác là 2m đất  nông nghiệp. Diện tích này bằng với diện tích một xã, ảnh hưởng lớn đến an ninh lương thực. Bên cạnh đó, việc đốt lò còn phải sử dụng 0,15 triệu tấn than triệu, thải ra hàng chục vạn tấn tro xỉ, 17 triệu tấn CO2, gây hiệu ứng nhà kính, ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng đến an ninh lương thực.

VLXKN thay thế cho gạch đất sét nung là giải pháp duy nhất có thể khắc phục những hậu quả trên. Ngoài ra vật liệu xây không nung, nhất là loại bê tông khí chưng áp, hoặc bê tông bọt nhẹ có tính năng cách nhiệt, cách âm tốt hơn so với tính năng đó ở gạch đất sét nung. Ưu việt về tính năng đó sẽ giúp cho người sử dụng công trình đỡ tiêu tốn năng lượng, thoải mái, thân thiện hơn.

Với trọng lượng nhẹ hơn, khi sử dụng VLXKN nhẹ người ta có thể làm được nhà cao hơn. Để sản xuất VLXKN chúng ta còn sử dụng xỉ than lò cao, tro xỉ thải ra từ các nhà máy nhiệt điện và cả phế thải trong xây dựng...

Những năm qua, Việt Nam đã có nhiều nỗ lực để tăng cường sử dụng VLXKN thay thế cho vật liệu nung. Nhưng mục tiêu thay thế 20 - 25% gạch đất sét nung bằng gạch không nung vào năm 2015 và 30 - 40% vào năm 2020 xem ra còn khá xa vời.


Ông Trần Duy Phúc, Giám đốc Công ty CP Cơ khí và vật liệu xây dựng (Kiến An, Hải Phòng) cho biết, các loại sản phẩm VLXKN phong phú như gạch lát hè, gạch xây dựng… Những vật liệu này có nhiều ưu điểm về chất lượng, như cường độ chịu lực và khả năng chống thấm cao. Khi xây nhanh hơn, đẹp và tiết kiệm hơn do hình dáng, kích thước vuông thành sắc cạnh, không cong vênh, nên sử dụng vữa ít hơn, tường phẳng, mạch vữa nhỏ. Giá thành sản phẩm khá cạnh tranh, rẻ hơn gạch nung từ 20 -30%.

Đặc biệt, nguồn nguyên liệu sản xuất gạch không nung khá phong phú, có thể tận dụng được phế liệu từ các nhà máy, các công trình xây dựng phá dỡ, mạt đá, xỉ than, vôi chạt... Đây có thể được coi là hướng đi tất yếu của ngành sản xuất vật liệu xây dựng.

Nhưng trên thực tế, việc phát triển loại vật liệu này trên toàn quốc còn chậm, đầu ra đối với sản phẩm khó khăn, nhìn chung sản phẩm gạch không nung chưa được thị trường đón nhận rộng rãi. Trong năm 2014, Công ty Thanh Phúc sản xuất ra 1 tỷ viên và sức tiêu thụ chỉ đạt 30% sản lượng, cung cấp chủ yếu cho các công trình tại địa phương như khu nghiệp VSIP (Thủy Nguyên), khu Trung tâm thành phố, KCN cảng Cái Lân (Quảng Ninh), LG Hải Phòng, cảng Hải Phòng…

Vậy vì sao việc phát triển VLXKN vẫn còn chậm? Nguyên nhân thì có nhiều. Nhưng một nguyên nhân cơ bản là thói quen. Thói quen từ phía người sản xuất gạch nung, thói quen từ phía người sử dụng gạch nung, thậm chí thói quen từ các cấp quản lý. Những năm gần đây chúng ta cũng đã nhận ra hậu quả của việc sản xuất và sử dụng gạch đất sét nung, những ưu điểm của VLXKN. Nhưng những người sử dụng là chủ đầu tư, các nhà tư vấn thiết kế, hay các nhà thầu xây dựng chưa quen, vì thế sản phẩm VLXKN sản xuất ra gặp rất nhiều khó khăn trong tiêu thụ.

Do vậy, để thúc đẩy việc sử dụng VLXKN, người dân cần thay đổi nhận thức, hình thành thói quen sử dụng loại VLXKN, chủ động lựa chọn nguyên vật liệu hướng tới xây dựng những công trình xanh cho riêng mình, góp phần bảo vệ môi trường. Bên cạnh đó là nhận thức của các doanh nghiệp xây dựng khi chọn VLXKN cho công trình, hay trách nhiệm của chủ lò gạch thủ công khi chấp hành lộ trình xóa bỏ phương thức sản xuất cũ, xây dựng nhà máy sản xuất VLXKN đạt tiêu chuẩn.