Sử dụng ămiăng trắng: An toàn nếu có kiểm soát!

>> Amiang trắng không phải là thảm họa!
>> Kinh nghiệm sử dụng amiang trắng an toàn và có kiểm soát

Amiăng là tên thương mại chung của các loại sợi khoáng gồm nhóm sợi amphibole và nhóm serpentine. Nhóm sợi amphibole (amiăng xanh và nâu), đã bị cấm sử dụng hoàn toàn trên thế giới. Nhóm sợi serpentine (amiăng trắng) vẫn được sử dụng ở 149 quốc gia trên thế như: Mỹ, Canada, Liên bang Nga, Brazil, Ukraine, Kazakhstan, Kyrgyzstan, Uzbekistan, Trung Quốc, Ấn Độ, Thái Lan, Indonesia, Việt Nam... Hiện nay, Nga, Trung Quốc và Brazil là những nước sản xuất amiăng lớn nhất thế giới.

Amiăng được sử dụng trong một số ngành sản xuất như tấm lợp amiăng xi măng (tấm lợp AC), sản xuất ống nước, má phanh… Tại Việt Nam, amiăng chủ yếu sử dụng để sản xuất tấm lợp AC với 141 nhà máy và hơn 5.000 lao động, tổng sản lượng hàng năm 106 triệu m2.


Theo Tiến sĩ Võ Quang Diệm, Chủ tịch, Tổng Thư ký Hiệp hội Tấm lợp Việt Nam cho biết tại cuộc hội thảo “Sử dụng mamiăng trắng an toàn có kiểm soát trong sản xuất tấm lợp fibro xi măng” diễn ra mới đây: trước đây việc sử dụng sợi amiăng không đúng cách như phun, xịt amiăng cùng với điều kiện làm việc chưa được đảm bảo là nguyên nhân gây ra các bệnh về phổi cho công nhân. Những bệnh nhân mắc bệnh bụi phổi được phát hiện ngày hôm nay chủ yếu ở số công nhân tiếp xúc với amiăng xanh và nâu, nay đã nghỉ hưu, tức là có thời gian lao động từ 20 - 40 năm trước.

Trên thực tế, việc sản xuất tấm lợp fibro ximăng và ống nước fibro ximăng chứa lượng sợi amiăng trắng rất nhỏ, chỉ chiếm từ 8 - 10%, còn lại là xi măng chiếm 55%, tro bụi than thiên nhiên chiếm 35%. Những sợi này liên kết chặt chẽ với hạt xi măng trong suốt quá trình sản xuất cùng với công nghệ sản xuất ướt và khép kín nên khó phát tán ra bên ngoài.

TS. Võ Quang Diệm cho biết, tấm lợp fibro xi măng có giá thành rẻ nhưng lại có độ bền cao, cách nhiệt, chống được tiếng ồn tương đối lớn nên rất thích hợp cho nhưng người dân vùng sâu, vùng xa, vùng ven biển có thu nhập thấp. Ông Diệm cho rằng, đến nay, với phần lớn người dân nghèo thì tấm lợp fibro vẫn là mặt hàng thiết yếu.

Ông Diệm cho rằng, mức sống của nhiều người dân Việt Nam còn thấp, không thể so sánh với các nước phát triển trong Liên minh Châu Âu, Úc, Nhật Bản, Hàn Quốc. Chính vì vậy, Cơ quan Quản lý Môi trường Y tế - Bộ Y tế Việt Nam đưa ra đề xuất xây dựng lộ trình cấm sử dụng amiăng trắng ở Việt Nam với lý do nó là một chất gây ung thư để cấm sử dụng amiăng trắng khi chưa có đủ các bằng chứng khoa học và thực tiễn thuyết phục. Ông Diệm nói: “Hiện các nước khối G8 như Mỹ, Canada, Nga; các nước kinh tế mới nổi như Trung Quốc, Ấn Độ, Brazil với hơn 6 tỉ người trên trái đất này, trong đó có những nước đông dân cư, giàu có như: Trung Quốc, Ấn Độ, Nga, Thái Lan… chưa cấm amiăng, vẫn sử dụng tấm lợp amiăng là một thực tế không thể phủ nhận để chúng ta suy ngẫm, cân nhắc khi ban hành chính sách về amiăng.

Bên cạnh đó, có những quốc gia và vùng lãnh thổ đã từng cấm amiăng trắng nhưng sau đó đã dỡ bỏ lệnh cấm như: Mỹ (năm 1991), Singapore và Đài Loan (năm 2011) nói lên rằng amiăng có thể kiểm soát để sử dụng an toàn. Những thông tin cho rằng, amiăng trắng là tác nhân gây ung thư trong khi chưa có bằng chứng khiến dư luận hoang mang cần phải kiểm soát và ngăn chặn”.

Theo nhiều chuyên gia, tại Việt Nam, Bộ Khoa học Công nghệ đã tiến hành nghiên cứu và đưa ra các giải pháp sử dụng sợi thay thế cho sợi amiăng. Tuy nhiên, kết quả nghiên cứu sau gần 20 năm cho thấy, sản phẩm thay thế chưa đạt như mong muốn do có tuổi thọ thấp, chi phí cao, không phù hợp với môi trường khí hậu ở Việt Nam và nhu cầu sử dụng của người tiêu dùng. Các chuyên gia cũng nhận định, các vấn đề liên quan đến amiăng cần phải được cân nhắc kỹ lưỡng, tiếp tục nghiên cứu để có những chứng cứ minh bạch, thuyết phục dựa trên cơ sở khoa học, để vừa đảm bảo không gây ảnh hưởng tới sức khỏe người dân nhưng cũng phù hợp lợi ích của người dân và DN.

Tại Quyết định số 1469/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt quy hoạch tổng thể phát triển ngành công nghiệp vật liệu xây dựng của Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn 2030, nhóm sợi amphibole (xanh và nâu) bị cấm trong sản xuất tấm lợp. Theo quy hoạch, đến năm 2015 tất cả dây chuyền sản xuất tấm lợp xi măng đều phải đầu tư đồng bộ các thiết bị công nghệ với khả năng tự động hóa ở tất cả các khâu trong quá trình sản xuất và vận chuyển.

Điều quan trọng nhất trong vấn đề sản xuất amiăng là có quy trình sản xuất an toàn, mà để làm được điều này doanh nghiệp cần có sự cam kết chặt chẽ, đồng bộ và hoàn toàn đáp ứng yêu cầu về môi trường, điều kiện lao động, kiểm soát các rủi ro, nguy cơ; các nhà khoa học cần có những nghiên cứu chuyên sâu, trả lời rõ ràng câu hỏi về sự nguy hại của amiăng trắng… từ đó có minh chứng, làm căn cứ cho Chính phủ xây dựng chiến lược, ban hành chính sách phù hợp. Việc xây dựng chương trình sản xuất và sử dụng an toàn, có kiểm soát tấm lợp có chứa amiăng trắng là một trong những trọng tâm cần được quan tâm đặc biệt trong thời gian tới.