Khan hiếm cát tự nhiên
Việt Nam đang đối mặt với tình trạng thiếu
cát tự nhiên trầm trọng do nhu cầu tăng cao từ các dự án hạ tầng lớn như cao tốc, sân bay và sự khai thác quá mức làm cạn kiệt nguồn tài nguyên này.
Tình trạng khan hiếm cát tự nhiên tại Việt Nam là rất nghiêm trọng, đã vượt mức cảnh báo và đang trở thành một trong những “nút thắt vật liệu” cho ngành xây dựng và hạ tầng.
Nhu cầu cát xây dựng lớn trong khi trữ lượng và khả năng khai thác cát tự nhiên đang có xu hướng giảm. Chẳng hạn ở vùng đồng bằng sông Cửu Long, trữ lượng cát sông dùng cho việc san lấp chỉ khoảng 37 triệu m³, trong khi chỉ riêng 6 tuyến cao tốc giai đoạn 2022–2025 đã cần gần 50 triệu m³.
Theo báo cáo của Bộ Xây dựng và các cơ quan liên quan, nguồn cung cát sông, cát tự nhiên chỉ đáp ứng được khoảng 30–40% nhu cầu của ngành xây dựng tại một số địa phương. Tình trạng này đã ảnh hưởng tiêu cực đến tiến độ thi công, đẩy giá cát tăng vọt và tạo cơ hội cho thị trường "chợ đen".
Để giải quyết vấn đề này, Việt Nam đang thúc đẩy phát triển cát nghiền (cát nhân tạo) làm vật liệu thay thế. Chính phủ đang chỉ đạo nghiên cứu và triển khai thi công thử nghiệm sử dụng cát biển làm vật liệu đắp nền đường cho các dự án hạ tầng giao thông.
Cơ hội cho cát nhân tạo
Chiến lược phát triển vật liệu xây dựng (VLXD) tới 2030 tầm nhìn 2050 của Chính phủ chỉ rõ việc “giảm dần sử dụng cát tự nhiên, tăng sử dụng cát nhân tạo” là một giải pháp. Theo định hướng như vậy thì cát nhân tạo sẽ trở thành một trong những xu hướng quan trọng trong ngành vật liệu xây dựng, đặc biệt từ 2025-2026 trở đi, khi áp lực khan hiếm cát thiên nhiên và yêu cầu bền vững càng lớn.
Cát nhân tạo (nghiền từ đá, đá khai thác hoặc phế thải xây dựng) được xem như giải pháp thay thế cát tự nhiên: tiết kiệm nguồn tài nguyên, ổn định cung ứng, đáp ứng yêu cầu kỹ thuật trong bê tông.
Với những dự báo như vậy, từ năm 2026 thị trường cát nhân tạo tại Việt Nam sẽ chuyển sang giai đoạn khởi phát mạnh mẽ, tỷ lệ sử dụng sẽ tăng rõ, đầu tư công nghệ sẽ gia tăng, chi phí sẽ dần tối ưu và chính sách sẽ đóng vai trò then chốt.
Điều đó phù hợp với định hướng Việt Nam hướng tới mục tiêu thay thế ít nhất 40% cát tự nhiên bằng cát nhân tạo/tái chế đến năm 2030. Bộ Xây Dựng dự báo sản lượng cát nhân tạo cần đạt khoảng 15-20 triệu tấn mỗi năm tới 2030.
Có thể xem cát nhân tạo là “nguồn phối liệu quan trọng”. Vì vậy ngành xi măng và vật liệu xây dựng (VLXD) sẽ cần phối hợp với sản xuất cát nhân tạo để xây dựng chuỗi cung ứng vật liệu hoàn chỉnh. Việc tăng sử dụng cát nhân tạo giúp ổn định nguồn cung nguyên liệu cho bê tông xi măng, từ đó giảm rủi ro gián đoạn và tăng tính ổn định trong sản xuất bê tông - một đối tác quan trọng với xi măng.
BÀI CÙNG CHỦ ĐỀ:
>> Cát nhân tạo - Giải pháp thay thế bền vững nhất cho cát tự nhiên
>> Cát nhân tạo: Giải pháp thiết thực thay thế nguồn cát tự nhiên
>> Cát nhân tạo - Giải pháp xanh cho ngành xây dựng
>> Tiêu chuẩn cát nhân tạo trong sản xuất bê tông
>> Cát nhân tạo khó tiếp cận được thị trường